Յուրաքանչյուր բուսատեսակ և կենդանատեսակ ունի բնության մեջ իր
դերը և նշանակությունը: Կենսաբանական ռեսուրսները` բույսերը և կենդանիները արտադրամիջոց
են, բնական ռեսուրսներ որոնք օգտագործվում են արդյունաբերության մեջ: Կենսաբանական
ռեսուրսները հիմնականում օգտագործվում են սննդի, կաշվի և մորթեղենի արտադրության մեջ,
կան կենդանատեսակներ, որոնցով կազմակերպվում է դեղագրծության արտադրություն, իսկ որոշ
կենդանատեսակներից (օրինակ` փղոսկրից) պատրաստում են զարդեր, որոնք բավականին թանկ
արժեն: Կան կենդանատեսակներ որոնք
չեն
օգատործվում արդյունաբերության մեջ, բայց պակաս կարևոր նշանակություն չունեն բնության
համար: Նրանք ունեն էկոլոգիական նշանակություն, օրինակ որոշ տեսակի միջատները բնության
մեջ փոշոտում են իրականացնում: Շատ կարևոր են նաև սանիտար միջատները, որոնք մաքրում
են բնությունունը լեշերից, կրծողներից և հիվանդ միջատներից: Հողում բնակվող որոշ կենդանատեսակներ
փխրեցնում են հողը, բարելավելով հողի կառուցվածքը: Կենդանական ռեսուրսները մեծ դեր
ունեն մարդու կյանքում և մարդը չի կարող գոյատևել առանց դրանց օգագործման, այդ իսկ
պատճառով շատ կարևոր է դրանց պահպանումը և չափավոր օգատգործումը: Կենսաբանական ռեսուրսները
փոխկապակցված են իրար հետ, և որքան մեծ է էկոհամակարգը, այնքան ավելի մեծ է բուսական
և կենդանական աշխարհի միջև կապը: Կենսաբանական ռեսուրսների փոխազդեցությունը աշխարհագրական
թաղանթի մնացած ոլորտների հետ բազամազան է: Կենսաբանական ռեսուրսների փոխազդեցության
լավագույն դրսևորումը սննդային շղթան է: Օրինակ. մարդը սնվում է տնային կենդանատեսակներով,
որոնք իրենց հերթից սնվում են բուսական ռեսուրսներով: Սա սննդային շղթայի պարզագույն
օրինակ է, երբ բնության մասնիկները սնվում են իրարով: Բույսերը և կենդանիները փոխազդում
են ջրոլորտի հետ, որովհետև ջուրը անհրաժեշտ է նրանց կյանքի և աճի համար: Բույսերը կատարում
են ֆոտոսինթեզ երևույթը, երբ շնչում են ածխաթթու գազ և արտաշնչում թթվածին, սա կենսոլորտի
և մթնոլորտի փոխազդեցության երևույթն է: Կենսոլորտը փոխազդում է մարդոլորտի հետ, թերևս
կենդական և բուսական աշխարհի համար միայն բացասական կերպով: Մարդը օգատգործում է բնության
ռեսուրսները, փոխարնենը ոչինչ չտալով: Բուսական և կենդանակն ռեսուրսները դասվում են
սպառվող ռեսուրսների շարքին: Երկրանգդի բնակչության աճին զուգընթաց, մեծանում է նաև
բնության շահագործումը և որքան մեծ է բնության շահագործումը, այնքան մեծ պետք է լինի
մարդկանց կողմից այդ տեսակների պահպանության ուղղված միջոցառումները: Կենդանական ռեսուրսների
պահպանման և հնարավորինս ռացիոնալ օգտագործման գլխավոր միջոցները հետևյալն են: Ամենագլխավոր
պայմանը կենդանիների որսի կարգավորումն է: Որսը պետք է իրականացվի հատուկ կանոնակարգով,
ոչ մեծ ծավալնմերով, առանձին տեսակների համար որսը պետք է արգելվի: Շատ կարևոր է հատուկ
արգելոցների ստեղծումը, և վերացող տեսակներին դասվող կենդանիների համար, կենսաբազմազանության
նպաստող բնակավայրի ստեղծումը: Մեծ է կենդանիների կլիմայավարժեցման դերը: Կլիմայավարժեցումը
բարդ և երկար գործընթաց է, բայց տարբեր երկրների փորձը ցույց է տվել, որ սա շատ արդյունավետ
միջոց է կենդանիների վերացումը կանխելու և կենդանատեսակների քանակը մեծացնելու համար:
Կենդանիների և բույսերի պահպանման գործում մեծ դեր ունեն ազգային պարկերը, արգելավայրերը
և արգելոցները: Դրանք ապահով վայր են հազվագյուտ կենդանիների համար: Ձկների պահպանման
համար ամենաարդյունավետ միջոցառումը ձկների արհեստական ձվադրման և ձկների կլիմայավարժեցման
գործընթացն է: Ձկների պահպանության գլխավոր ուղիներից է կլիմայավարժեցումը` ջրամբարներում
և լճերում: Կարծում եմ կենսաբազմազանության պահպանման համար վերոհիշյալ միջոցառումներից
Հայաստանում կարելի է իրականացնել ցանկացածը, որովհետև մեր երկրում նույնպես կան, վերացող
կենդանատեսակներ: Այժմ Հայաստանում փորձեր են արվում Սևանա լճում բնակվող կենդանատեսակների,
մասնավորապես` Իշխան և Սիգ ձկան պահպանության համար, արհեստականորեն ավելացնելով ձկան
պաշարները և Սևանա լճում ձկնորսության արգելմամբ: Հայաստանում գործում են նաև արգելոցներ:
Դրանցից մեկում` Խոսրովի արգելոցում կլիմայավարժեցման և վերաբնակեցման հետևանքով ոչնչացումից
փրկվեցին վարազը, լուսանը ինչպես նաև Հայաստանի կարմիր գրքում ընդգրկված, շատ հազվագյուտ
տեսակի կենդանիներ` սպիտակագլուխ անգղը, բեզոարյան այծը, գառնանգղը և այլն:
Կլիմայավարժեցում
Կենդանիները տեղաբաշխված են տարբեր
զոնաներում, ըստ իրենց գոյատևման համար անհրաժեշտ պայմանների: Յուրաքանչյուր կենդանի
սովոր է այն պայմաններին, որտեղ բնակվում է, բայց դա չի նշանակում, որ այդ կենդանատեսակը
չի կարող ապրել այլ կլիմայական պայմաններում: Շատ հաճախ կլիմայավարժեցումը կենդանատեսակի
ոչնչացման կանխարգելիչ է դառնում: Կլիմայավարժեցումը դրական երևույթ է ոչ միայն կենսաբազմազանության
պահպանման այլ նաև տնտեսության զարգացման համար: Գաղտնիք չէ, որ բուսական և կենդանական
աշխարհը անհրաժեշտ է մարդու առաջին հերթին արդյունաբերության մեջ որպես ռեսուրս օգտագործելու
համար: Եթե մի տարածաշրջանում մեծ են բուսական և կենդանակն ռեսուրսները նշանակում է
այդտեղ կան ավելի մեծ ռեսուրսներ արտադրություն կազմակերպելու համար: Չնայած իր բոլոր
առավելությունների կլիմայավարժեցումը ունի նաև իր բացասական հետևանքները: Հաճախ կլիմայավարժեցված
տեսակները իրենց նոր հայրենիքում խնդիր են առաջացնում տեղի էնդեմիկ բուսատեսակների
և կենդանատեսակների համար: Դրա վառ օրինակը Ավստրալիայում ճագարների կլիմայավարժեցումն
և դրա հետևանքներն են:
No comments:
Post a Comment