Ֆրանսիացի
հռչակավոր գրող, բանաստեղծ, դրամատուրգ Վիկտոր Հյուգոն մի առիթով ասել է «Գիրք կարդալը
կենսափորձ է»: Կարդալով մենք տեսնում ենք աշխարհը, մտովի պատկերացնում մեզ մեր սիրելի
հերոսի դերում, ապրում նրա հետ ու հաղթահարում նրա գրքային կյանքում հանդիպող խոչնդոտները,
հիանում և քննադատում ենք նրան: Մենք տեսնում ենք հորինված մարդկանց սխալներն ու դրանց հետևանքները, երբեմն հետևություններ
ենք անում ու փորձում, այդպես չվարվել իրական կյանքում: Եվ կարդալով տեսնում ենք
կյանքը, այսպես է մտածել ֆրանսիական գրականության հանճարներից մեկը` Վիկտոր Հյուգոն:
Ամենամյա անհրաժեշտ «կենսափորձ»-ի պահանջը,
որ ամառային ընթերցանության շնորհիվ կամա թե ակամա հագեցնում են գրեթե բոլոր դպրոցականները,
այս տարի ստիպեց ինձ կարդալ Վիկտոր Հյուգոի «Փարիզի Աստվածամոր տաճարը» վեպը: Իհարկե
Հյուգո չհավանել չէի կարող, բայց նա ով կարդում է նրա գործերից և որևիցե մեկը պետք
է հաշտվի, որ Հյուգոն այն գրողներից չէ, որ պարզ ու հասկանալի ձևով մատուցում է ստեղծագործության
ասելիքը: Պետք է մտածել, երևակայել, և հանկարծ չհիասթափվել ու չձանձրանալ գրքից, երբ
հանդիպում ես անհամար նկարագրությունների, որոնք առաջին հայացքից բացարձակապես կապ
չունեն վեպի բուն սյուժեի հետ և որոնց իմաստը հասկանում ես գիրքն ավարտելուց հետո միայն:
«Փարիզի Աստվածամոր տաճարը» վեպը կանացի գեղեցկության և դրա կործանարար հետևանքների
մասին է: Վեպի հերոսուհին` գնչու գեղեցկուհի Էսմերալդան, թափառական պարուհի է լինում,
ով իր իր գեղեցիկ ձայնով, չքնաղ պարով և կանացի հմայքով գրավում է երեք տղամարդկանց
սրտերը: Երեք սիրահար`Աստվածամոր տաճարի ժամհար` անճոռնի Քվազիմոնդոն, տաճարի քահանա
Կլոդ Ֆրոլոն և փիլիոսոփա Պիեռ Գրենգուարը, ամեն ինչ անում են գեղեցկուհու սիրտը գրավելու
համար, սակայն գեղեցկուհին նրանցից և ոչ մեկին չի նկատում, քանի որ սիրում է մեկ այլ
մարդու` կապիտան Ֆեբուսին, ում նկատմամբ անպատասխան զգացմունքներն էլ դառնում են աղջկա
մահվան պատճառ: Գիրքը դրամատիկ է, և դրամատիկ ավարտ է ունենում: Էսմերալդայով հմայվածները
(բացի Քվազիմոնդոից), նրան գրավելու համար դիմում էին նենգ քայլերի, և ծանր իրավիճակում
դավաճանում են նրան, թողնելով աղջկան միայնակ թշնամիների բանակում: Իրականում երեքից
և ոչ մեկը Էսմերալդային նույն ձևով չէր սիրում: Աղջկա հանդեպ զգացած խենթացնող կիրքը,
բարեպաշտ քահանային դարձրեց նենգ և անողոք: Քահանայի սրտում Էսմերալդայի վառած կրակը,
մոռացնել տվել հոգևորականի սքեմը և աստվածաշնչյան աղոթքները, նա սկսեց գնահատել և ցանկանալ
կնոջ մարմնական գեղեցկությունը: Գրենգուարը սիրում էր աղջկա պարզությունը, մաքրություննը,
թեթևությունն, եռանդը: Էսմարալդայի կողքին, նա ազատ էր, գեղեցիկ կինը ներշնչանք է ցանկացած
փիլիսոփայի համար, իսկ Գրենգուարը նվիրյալ փիլիսոփա էր: Ֆեբուսը` կապիտանը ում սիրում
էր գնչուհին, նրան չէր սիրում, նա խաղում էր աղջկա զգացմունքների հետ, օգտագործում
էր նրան: Էսմերալդային շրջապատող բոլոր տղամարդկանցից ամենաանկեղծն ու նվիրվածը Քվազիմոնդոն
էր, այն անճոռնին, ում ծաղրում և որից, իր տգեղության համար վախենում էին բոլորը: Նա,
ով այն այնքան էր սիրում աղջկան, որ հանուն նրա երջանկության համար, պատրաստ էր մեծահոգաբար
զիջել նրան մեկ այլ տղամարդու, ով վերջում ցույց տվեց իր հավատարմությունը, մահացավ
աղջկա հետ: Էսմերալդայի երկրպագուները սիրում էին նրա արժանիքիները, Քվազիմոնդոն սիրում
էր Էսմերալդային:
Հյուգոն ասել է գիրք կարդալը կենսափորձ է,
ես ասում եմ`ուսուցողական է: Հյուգո կարդալով հասկացա, երեք զգացմունքների տարբերությունը,
որոնք մենք միշտ խառնում ենք սիրո հետ: Կիրքը, հիացմունքը, հավատարմությունը փոխմիարժեք,
բայց ոչ փոխլրացնող զգացմունքներ են: Սերը նրանց հանրագումարն է, գեղեցիկ սերը`արտադրյալը:
No comments:
Post a Comment